Historia budynku naszej szkoły

nierozerwalnie wiąże się z przeszłością Nowego Targu

7.04.1906 r. uchwałą Rady Miasta Nowego Targu w przekazano Towarzystwu Gimnastycznemu „Sokół” plac pod budowę gmachu.

W uchwale w przedmiotowej sprawie można przeczytać:

- zastrzega się gminie prawo własności i użytkowania wewnętrznego tychże piwnic oraz położonego pod niemi gruntu, względnie całego placu pod budowę tegoż gmachu zająć się mającego
- prawo użycia sali gimnastycznej przez gminę na cele większych zgromadzeń
- prawo użycia sali gimnastycznej i9 sprzętów przez uczniów tut.ck.gimnazjum i szkól ludowych wedle uznanej przez właściwe władze szkolne potrzeby

- Towarzystwo „Sokół” pod względem budowy gmachu działać będzie w porozumieniu z gminą ( co określi formalny kontrakt) i stosować się będzie do wskazówek Zwierzchności miastagdyby  Towarzystwo „sokół” prawnie istnieć przestało, budynek wystawić się mający przechodzi na własność gminy miasta Nowego Targu

Ponadto Rada Miasta zdecydowała na rzeczoną budowę wyasygnować cały materiał budowlany a to cegłę i wapno na miejscu wyrobu, zaś drzewo w lesie.

Władze miasta udzielały Towarzystwu Gimnastycznemu gwarancji pożyczki na budowę i wyposażenie „Sokolni”.

15.08.1908 r. nastąpiło uroczyste poświęcenie gmachu „Sokoła”  

Gospodarzem i użytkownikiem budynku było początkowo tylko Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. W działalności swej Towarzystwo starało się budzić świadomość narodową i uczucia patriotyczne u młodzieży, a także podnosić jej sprawność fizyczną. W budynku znajdowały się sale gimnastyczne, w których członkowie Towarzystwa rozwijali tężyznę fizyczną. Z okazji historycznych rocznic organizowane były wieczornice literackie, muzyczne i teatralne.

W 1912 r.  w budynku rozpoczyna działalność tzw. „teatr świetlny” (kinematograf).

W latach poprzedzających wybuch I wojny światowej Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” przekształciło się w organizację paramilitarną przygotowującą młodzież do walki o niepodległość Polski.

Lata 1911-1914 -  w salach „Sokoła” odbywają się wykłady i kursy dla członków Drużyn Podhalańskich, Drużyn Strzeleckich i Drużyn Sokolich.

Drużyny te zostały w chwili rozpoczęcia działań zbrojnych włączone do Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego.

W okresie I wojny światowej   w budynku stacjonuje wojsko i żandarmeria. Organizowane są również wieczornice i przedstawienia teatralne ( dochód z nich zostaje przeznaczony na pomoc dotkniętym klęska wojny).  Odbywają  się  zajęcia lekcyjne młodzieży gimnazjalnej, gdyż budynek gimnazjum został zajęty  na szpital  przez Czerwony Krzyż.

W latach 1919 – 1939 budynek pełni rolę placówki kulturalno – oświatowo – sportowej. Oprócz Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” budynek użytkuje kilka towarzystw oświatowych.   Odbywa się tu wiele pięknych uroczystości patriotycznych, jubileuszowych oraz wspaniałe bale. W sali widowiskowej wystawia się  dramaty, komedie, wodewile, a w czasie Świąt Bożego Narodzenia –jasełka. Prowadzone są zajęcia gimnastyczne.

W budynku znajduje się też kino i biblioteka licząca około 500 tomów.

 Niektóre wydarzenia z okresu międzywojennego, których świadkiem był gmach „Sokoła”:

- 9.03.1919 r.- wiec dla poparcia polskich praw do Gdańska i dostępu Polski do morza
- 20.05.1919 r. - wiec w sprawie przyłączenia Galicji Wschodniej do Polski i wspólnej granicy z Rumunią
- 13.02.1921 r. – wiec popierający prawa Ślązaków do macierzy
- 1927 – jubileusz trzydziestolecia pracy pisarskiej Władysława Orkana
- 1934 - bal związany z uroczystością odsłonięcia pomnika Władysława Orkana

W latach 1922-1935 w budynku „Sokoła” znajdowało się też Prywatne Seminarium Nauczycielskie Żeńskie.

Przez krótki okres w 1922 r.  mieści się tu również Państwowa Szkoła Zawodowa Spisko- Orawska mająca wydziały: hafciarski i koronkarski.

II wojna światowa położyła kres wspaniałej działalności wszystkich towarzystw kulturalno – oświatowo –gimnastycznych istniejących w Nowym Targu.

W latach 1939- 1945 - budynek użytkują Niemcy. Mieszczą się w nim restauracja, kawiarnia, kręgielnie. W tym czasie zbudowano tarasy po stronie północnej budynku.  

Po II wojnie budynek zajmują żołnierze Armii Czerwonej, a potem WOP. W tym czasie zniknęła piękna kurtyna - dzieło Włodzimierza Tetmajera.

W 1951 r. nastąpiło przejęcie budynku przez szkołę.

Młodzież Podhala zdobywała tu kwalifikacje w zawodach: krawiec, tkacz, kuśnierz, szewc, technik w zawodzie garbarz-futrzarz, kaletnik, obuwnik. Dzisiaj niektóre z nich należą już do rzadkości.

W latach 1956 -1957 dobudowano II piętro budynku (7 sal lekcyjnych).

Sokół to popularna nazwa naszej szkoły w środowisku nowotarskim. Jest ona upamiętnieniem przedwojennego charakteru budynku.

W latach 1971-1973 dobudowano część zachodnią budynku (sale zajmowane przez pracownie krawieckie i laboratorium chemiczne).

W czerwcu 1981 r. odbyła się uroczystość nadania szkole imienia Władysława Orkana.

Lata 1988-1990 to czas  przywrócenia pierwotnego  przeznaczenia najpiękniejszej i największej sali szkoły, czyniąc z niej aulę szkolną  (wcześniej sala ta została zamieniona na warsztaty tkackie).

W 1991 r. odbyła uroczystość ponownego umieszczenia  historycznych liter SOKÓŁ na frontonie budynku.

Obecnie użytkownikiem budynku jest Zespół Szkół nr 1 im. W. Orkana. W naszej szkole młodzież Podhala zdobywa wykształcenie  w następujących typach szkół:

Technikum:

• technik przemysłu mody
• technik informatyk
• technik programista (nowość!)
• technik  reklamy
• technik fotografii i multimediów
• technik grafiki i poligrafii cyfrowej
• technik logistyk

Branżowa Szkoła I stopnia:

• krawiec

 Jak widać oferta edukacyjna jest poszerzana o  profile i zawody odpowiadające  potrzebom współczesnego rynku pracy.

Od września 2012 r. obok Sokoła pojawił się nowy, szacowny sąsiad. Na swoje dawne miejsce na placu Słowackiego powrócił Władysław Orkan. Spoglądając na swych uczniów bacznie z pomnika, przypomina im: „Wróć braciom, coś wiedzą zdobył”.

15 sierpnia 2018 r. w 110 rocznicę poświęcenia budynku ”Sokoła” i 100 rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę odbyły się obchody rocznicowe zorganizowane przez nauczycieli i uczniów ZS1, zwieńczone odnowieniem poświęcenia budynku oraz zasadzeniem na placu Słowackiego Dębu Wolności. Na pamiątkę wydarzenia wykonano zdjęcie na wzór fotografii z 1908 roku.